SIGNALEMENT #8

Willen. Het leven van de geest
In het tweede deel van de trilogie over het Leven van de geest behandelt Hannah Arendt de vrije wil. Bestaat er zoiets als een vrije wil? En is deze wil in staat om handelingen en gebeurtenissen te veroorzaken of het verloop ervan te beïnvloeden? In dat geval ligt het verloop van de geschiedenis niet (helemaal) vast: wat we doen, zouden we ook niet kunnen doen; wat gebeurt, zou ook niet (of op een andere manier) kunnen gebeuren. Niet de noodzaak, maar het toeval of de contingentie bepaalt in dat geval de geschiedenis. De Westerse filosofie heeft het met deze kwestie altijd moeilijk gehad. De contingentie is immers de prijs voor de vrijheid, en slechts weinige filosofen hebben zich bereid getoond om deze prijs te betalen. Als het denken in het teken van de harmonie tussen ik en mezelf staat, dan staat het willen in het teken van het gevecht tussen ‘ik-wil’ en ‘ik-wil-niet’. Dit gevecht tussen de wil en zijn tegenwil kan volgens Arendt alleen worden beëindigd door te handelen.

De zaak Baybasin. Verknipt bewijs
In 1995 vraagt de Koerd Hüseyin Baybasin politiek asiel in Nederland aan. Hij heeft uit de school geklapt over de betrokkenheid van de Turkse regering bij de internationale drugshandel. Baybasin beweert dat hij daardoor grote kans loopt geliquideerd te worden. Maar de Turkse regering ziet Baybasin als een ordinaire drugshandelaar die aan Turkije uitgeleverd moet worden. Ook het Nederlandse Openbaar Ministerie denkt een internationale drugsdealer in het vizier te hebben. Om dat te bewijzen besluit het OM de telefoon van Baybasin te tappen. Op grond van die taps acht de rechter hem schuldig aan moord, gijzeling en drugshandel. Baybasin vecht zijn veroordeling tot bij de Hoge Raad tevergeefs aan. ​
Wetenschapsfilosoof Ton Derksen bestudeerde en beluisterde de zesduizend getapte gesprekken en komt tot een schokkende conclusie: de rechters zijn voorgelogen. De afgeluisterde telefoongesprekken zijn niet alleen onjuist vertaald, maar ook gemanipuleerd. Er is geknipt en geplakt in de audiobestanden. ‘De zaak Baybasin. Verknipt bewijs’ is een boeiend verslag van een van grofste gerechtelijke dwalingen tot nu toe. ​
Prof. dr. Ton Derksen is emeritus hoogleraar wetenschapsfilosofie. Zijn spraakmakende boek ‘Lucia de B.’ vormde de aanzet tot een herziening van de zaak tegen deze Haagse verpleegster. Ook zijn boek Leugens over Louwes en Verkeerde plaats, verkeerde tijd over de zaak Olaf H. leidden recentelijk tot herzieningsaanvragen. Eerder publiceerde Derksen de boeken ‘Het O.M. in de fout’ en ‘De ware toedracht’. Deze boeken verschenen bij ISVW uitgevers.

Muziek ervaren. Essays over muziek en filosofie
Muziek kan op diverse manieren worden ervaren. Als kunst, als entertainment, om op te dansen, als decoratie in een lift, bij officiële ceremonies of bij religieuze rituelen. Luisteren wij bij die verschillende gelegenheden op een andere manier? Wat is het verschil tussen klank en muziek? Waarom spreken wij meestal in metaforen over muziek? Deze en nog andere vragen worden door tien auteurs in de essaybundel Muziek ervaren aan de orde gesteld. De bundel gaat vooral over de ervaring van muziek en probeert ook een dwarsdoorsnede te geven van de stand van de muziekfilosofie in het Nederlandse taalgebied. De auteurs schrijven vanuit verschillende disciplines over muziek aan de hand van thema’s als luisterpraktijken, muziek begrijpen en inspiratie uit het verleden. Daarmee presenteert ‘Muziek ervaren’ een mooi overzicht van hoe er over muziek wordt nagedacht in de kunstfilosofie, musicologie, sociologie, cultuurfilosofie, geschiedwetenschap, orgelkunde en theologie. Dit boek is geschikt voor iedere muziekliefhebber die verder wil nadenken over wat muziek is en hoe wij haar kunnen ervaren.