VEERLE PASMANS / PIONIERS IN DE PRAKTISCHE FILOSOFIE

Tekst: Marit Pepplinkhuizen

Filosofie beoefenen is als het runnen van een fitnesscentrum. Denker des Vaderlands René Gude gebruikt dit verassende beeld om aan te geven dat hij het als zijn levensopdracht beschouwt om diensten aan te bieden aan mensen die hun begripsvermogen willen verbeteren. In het filosofisch fitnesscentrum staat één moeilijk apparaat waarop de beroepsfilosofen zich kunnen uitleven. Daarnaast zijn er talloze makkelijkere toestellen, waardoor je verschillende spiergroepen kunt trainen en je conditie kunt verbeteren. Iedereen is welkom in dit filosofisch fitnesscentrum.

Gude is een van de geïnterviewden uit Pioniers in de praktische filosofie van Veerle Pasmans. Aan de hand van gesprekken tussen Pasmans en ‘pionierende filosofen’ wordt de lezer meegenomen in de gedachtewereld van deze originele geesten. Pasmans’ keuze voor het woord ‘pionier’ in de titel is niet lukraak: een pionier is immers een baanbreker, een voortrekker en een wegvoorbereider. En is dat niet de rol die de filosoof bij uitstek op zich zou moeten nemen? René Gude is een goed voorbeeld van zo’n pionier. Hij is al ruim twintig jaar bezig met het populariseren van filosofie, onder meer bij Filosofie Magazine en de Internationale School voor Wijsbegeerte. Tegenwoordig maakt hij als Denker des Vaderlands filosofie onder een breder publiek bekend via diverse tv-programma’s, zoals De Wereld Draait Door en 24 uur met….

In tegenstelling tot Gude is Rob Wijnberg er geen voorstander van om filosofie te populariseren. Volgens hem is wijsbegeerte overal aanwezig. Het aan de man brengen van filosofie is dan ook te vergelijken met aan een vis vragen wat water is. Je hoeft mensen volgens Wijnberg alleen bewust te maken van het feit dat elke manier van denken wijsgerig is. Elke discussie in de kroeg is terug te brengen tot een filosofische denkwijze.
Wijnberg stelt weliswaar dat filosofie tot het dagelijks leven behoort, maar toch ziet hij de universiteit als onmisbaar voor grondige vakkennis. De vraag of filosofie tot het dagelijks leven behoort of aan de universiteit is voorbehouden, speelt een rol in bijna alle interviews.

In Pioniers in de praktische filosofie worden filosofen geïnterviewd die van mening zijn dat de academische filosofie te abstract is en al te veel boven het dagelijks leven is verheven.

Hans Bolten, socratisch gespreksleider en verbonden aan de ISVW, formuleert het als volgt: “Kant en Nietzsche kunnen je geen antwoord geven over dit glas hier op tafel.” Bolten en de andere geïnterviewde filosofen hebben zich volop laten inspireren door de eerste pionier van de westerse filosofie: Socrates. Dit is misschien niet toevallig, want ook Socrates ging de markt op met zijn filosofie. De socratische methode is dan ook bij uitstek geschikt om niet-getrainde filosofen meer inzicht te verschaffen in hun eigen vraag. Voor Hella van den Elshout, begeleider van socratische dialogen, houdt dit in dat we uitgaan van de houding ‘vriend, weerleg me’. Met die houding zijn we oprecht en waarachtig op zoek naar gedeeld inzicht.

Veerle Pasmans kan met Pioniers in de praktische filosofie met recht zelf een pionier in de filosofie genoemd worden. In Nederland en Vlaanderen verscheen er niet eerder een boek dat in een interviewreeks een overzicht geeft van alle nieuwe initiatieven op het gebied van de filosofie. Met haar filosofische interviewvragen – “Wat bedoel je als je zegt dat je filosofie leuk vindt? Is dat hetzelfde als iemand die zegt dat schommelen leuk is?” – legt ze de geïnterviewden het vuur na aan de schenen en mogen de praktische filosofen ons echt eens uitleggen wat we aan filosofie hebben.